ÇELLO YA DA VİYOLONSEL
16. yüzyılda ilk örnekleri Fransa'da ortaya çıkan bu çalgının şekli kadın vücudunu andırır. Gövdenin ön kısmı ladin agaci, arka kısmı, kenarlar ve boyun kısmı akçaağaç, kulaklar ve tuşe abanozdan yapılır. Ön tabla tellerin verdiği basınçtan çökmesin diye bir can direği ile iç kısımdan desteklenir. Viyoladan tam bir sekizli aşağı akort edilir. Toplam uzunluğu 1.55-1.56 cm. arasında değişir; eni 76 cm.'dir. arşe gülağacı kıllar ise at kuyruğundan yapılır. sesin çıkabilmesi için kıllara reçine sürmek gerekir. alttuşe ve kulaklarda armut ağacı kullanılabilir. Başlangıçta beş telli olarak yapılan bu çalgı, önceleri orkestrada bas sesleri desteklemek için kullanılmıştır. Tek başına belirgin bir çalgı olarak ortaya çıkması ise 18, yüzyılda olmuştur. Viyolonsel "insan sesine en yakın" ses çıkaran müzik âletidir.
Çello için bach'ın 6 süiti; beethoven, brahms, vivaldi, rachmaninoff, chopin ve debussy'nin sonatları; dvorak, haydn, elgar, monn, schumann, saint-saens, lalo, shostakovich,c.p.e bach, j.c. bach, vivaldi, tartini, boccherini gibi bestecilerin konçertoları; çaykovski'nin rokoko çeşitlemeleri, schubert'in arpeggione'si, prokofiev'in senfonik konçertantı, faure'nin elegie'si, popper'in macar rapsodisi, bloch'un schlomo'su ve bir çok çağdaş eser yazılmıştır. atası viola da gamba'dır ve yapısı çellodan daha farklıdır. gamba'da bağırsak tel kullanılır.gamba için marin marais'in eserleri ve bach'ın 3 sonatı anılmalıdır. çello için yazılmış eserler fa anahtarından yazılır. ama eser tizleştikçe 4. çizgi do anahtarı ve sol anahtarı kullanılır. çocuklar için çeyrek ya da yarım sazlar vardır. öğrenci büyüdükçe tam çelloya geçilir. barok dönemde sadece basso continuo olarak çembaloyla birlikte çalıyordu ama 18. yy'ın sonlarına doğru viyolonsel gambanın yerini almıştır. dünyaca ünlü en önemli bazı çellistler mstislav rostropovich, pierre fournier, leonard rose, pablo casals, mischa maisky, jacqueline du pre, andre navarra, janos starker, paul tortelier, yo yo-ma, alfredo piatti, truls mork, ofra harnoy, gregor piatigorsky, luigi boccherini, anner bylsma, david popper, julius klengel, alexander rudin gibi isimlerdir.
Bu çalgının atası 'Viola da gamba' adı verilen perdeli bir çalgıdır. Viyolonsel, Keman, viyola ve kontrbas ile aynı ailedendir. Keman ile viyolonselin şekilleri büyük oranda birbirini andırsa da boyutları çok farklıdır. Karşıdan bakıldığında gövdesinin orta bölümünde bulunan ve el yazısı ile 'f' harfini andıran 2 ses deliği vardır. Yayın tellere teması ile titreşen tellerden çıkan ses, gövdenin içindeki havayı titreştirerek bu deliklerden geri döner. Viyolonselle ilgili iki nota kitabı: Viyolonsel için Konser Albümü (CD'li), İki Viyolonsel için Anadolu Ezgileri
Viyolonselin üstten görünüşü
Tellerinin adları tizden basa doğru şöyledir:
Viyolonselde 5'li akort sistemi uygulanmaktadır. 7 pozisyona kadar numaralandırılır. Daha sonrası 7. pozisyon ve de ilerisi olarak geçer.
Akord ve çalınışı [değiştir]
Çalarken pus yani baş parmak hariç geri kalan 4 parmak kullanılır. Başparmak da kullanılır. Parmaklar sırasıyla pus hariç 1. 2. 3. ve 4. parmaklar olarak adlandırılır. Başparmak, ilk başlarda pek kullanılmamakla beraber teknik ilerledikçe müziğe dahil edilir. 7. pozisyon ve de ilerisinde daha doğrusu pus kullanılırsa 4. parmak yani serçe parmak nadiren kullanılır. 7. pozisyon ve ilerisinde pus daha sık kullanılır.
Viyolonsel, kulak denilen kısımdan akord edilir. Akord için ince ayarlar fix denilen küçük metal parçalardan yapılır. Parmaklar, tuşe denilen siyah bölgeye konur. Köprüyle (eşik de denir)tuşenin arasındaki boşluktan arşe yardımıyla çalınır. Seslerin net çıkması için arşenin keman ve viyolaya göre biraz sert bastırılması gerekir çünkü viyolonselin telleri daha kalındır. Parçalara göre arada parmakla da çalınabilir. Arşe yerine sağ elle, genelde işaret parmağının ucuyla teli çekerek çalınır.
